DeepSeek, Yapay Zeka ve Fikri Mülkiyet
Çinli hedge fon şirketi High-Flyer’ın finanse ettiği yapay zeka şirketi DeepSeek tarafından geliştirilen yapay zeka asistanı, kullanıcılar tarafından kısa sürede büyük ilgi gördü. Rakiplerine göre çok daha düşük bir maliyetle geliştirilmiş olmasına rağmen rakipleri kadar iyi sonuçlar ürettiği konusu etrafında dönen tartışmalar ile yarı iletken sektörü başta olmak üzere sermaye piyasalarında büyük bir sarsıntıya yol açtı.
Takip eden süreçte, Başkan Donald Trump’ın Ticaret Bakanı Adayı Howard Lutnick, DeepSeek’in ABD’nin fikri mülkiyet haklarını ihlal ettiğini ifade etti. Basında yer alan haberlere göre ise ABD merkezli yapay zeka şirketi OpenAI; DeepSeek’in, OpenAI’ın fikri mülkiyet haklarını ihlal edip etmediği konusunda araştırma yapıyor. Hatta bir OpenAI yetkilisi, DeepSeek’in OpenAI’a ait modelleri ‘distilasyon’ yöntemi ile taklit ettiğine dair emareler olduğunu ifade etti.1
Burada ‘distilasyon’ ile kastedilen tam olarak bir kopyalama değil. Bu yöntem, önceden geliştirilmiş daha büyük bir modelin (“öğretmen”) bilgisini, küçük olan modele (“öğrenci”) aktarma yolu ile küçük olan modelin performansını büyük ile denk hale getirmeye dayanıyor.2
Peki DeepSeek’e yönelik fikri mülkiyet ihlali suçlamaları yapılırken diğer yapay zeka şirketleri bu konuda ne durumda?
OpenAI şirketinde araştırmacı olarak çalışmış olan Suchir Balaji, Kasım ayında The New York Times tarafından yayımlanan röportajında3, OpenAI’ın ChatGPT’yi geliştirirken telif hakkıyla korunan materyalleri kullandığını ve bu suretle ABD telif hakkı yasasını ihlal ettiğini öne sürmüştü. Suchir Balaji, Aralık ayında ise San Francisco’da bir apartman dairesinde ölü bulunduğu haberi ile gündeme geldi.4
OpenAI’ın fikri mülkiyet ihlalleri yaptığına yönelik iddialar bununla sınırlı değil. Farklı kişi veya kurumlarca, ‘telif hakkı ihlali’ iddiası ile OpenAI şirketine karşı birçok dava açıldı. Bu davacılardan biri ‘The New York Times’ Gazetesi. Gazete bu davada, OpenAI’ın yapay zeka modellerinin, gazetede yer alan içerikleri kelimesi kelimesine toplayıp bunları yüzeysel olarak değiştirerek ve gazetenin ifade ediş tarzını taklit ederek çıktı ürettiğini iddia ediyor.
Bir diğer davacı ise ABD’nin en büyük yazar meslek örgütü ‘The Authors Guild’. Davacı meslek örgütünün iddiasına göre OpenAI, ChatGPT yapay zeka dil modelini eğitmek için yazarların çalışmalarını usulsüz olarak kullanıyor. Yazarlar, bu şekilde eserlerine ait çoğaltma, yayma ve temsil haklarının ihlal edildiğini öne sürüyorlar.
‘Intercept Media’ isimli şirket tarafından açılan davada ise OpenAI’ın, şirketin makalelerini, içlerindeki telif hakkı yönetim bilgisini (telif hakkıyla korunan bir eserin kullanımı hakkında bilgidir) çıkartarak kullandığı iddia ediliyor. Şirket davada, OpenAI’ın yaptığı bu eylem sebebiyle OpenAI kullanıcılarının da telif hakkı ihlali yapmalarına sebep olduğunu vurguluyor.
Farklı dava örnekleri de olmakla birlikte işin özü şudur ki yapay zekanın hayatımıza girmesi ile birlikte ortaya çıkan hukuki sorunlardan biri fikri mülkiyet alanındadır. Yapay zeka modelleri çıktılarını üretirken, gerçek kişiler tarafından üretilmiş eserlerden de yararlanmaktadır. Bu durumda fikri mülkiyet ihlali konusu gündeme gelmektedir. DeepSeek’e yönelik ithamlarla birlikte bu kez yapay zeka modellerinin birbirine karşı ihlalleri de gündemimize girmiştir.
Bu yazı, belirttiğimiz hukuki soruna dikkat çekmek amacıyla yazılmıştır. Bir başka yazıda, örnek gösterilen somut vakıalar da ele alınarak konu farklı açılardan incelenecek ve kapsamlı bir hukuki değerlendirme yapılacaktır.
1 https://edition.cnn.com/2025/01/30/business/openai-deepseek-nightcap/index.html
2 https://www.forbes.com/sites/johnwerner/2025/01/30/did-deepseek-copy-off-of-openai-and-what-is-distillation/
3 https://www.nytimes.com/2024/10/23/technology/openai-copyright-law.html
4 https://www.bbc.com/news/articles/cd0el3r2nlko
