Avrupa Parlamentosu, yapay zekaya ilişkin kapsamlı bir hukuki düzenlemeyi 13 Mart 2024 tarihinde kabul etmiştir. Düzenleme yapay zeka uygulamalarını; düşük risk, sınırlı risk, yüksek risk ve kabul edilemez risk olarak dört grupta sınıflandırmaktadır. Her bir uygulama, dahil olduğu risk grubuna göre muamele görecektir. Risk seviyesi yükseldikçe, uygulamaların tabi olduğu şartlar sıkılaşmaktadır. Örneğin, kabul edilemez risk grubuna dahil edilen bir yapay zeka uygulaması tamamen yasaklanacaktır. Düzenlemede dikkat çeken hususlar şöyledir:
- Vatandaşların davranışlarına ve kişisel özelliklerine göre puanlanmasına dayanan “sosyal puanlama” tipi sistemler yasaklanmaktadır.
- Kişilerin duygu durumlarını analiz etmeye dayalı “duygu tanıma” modelleri, iş yerlerinde ve eğitim kurumlarında yasaklanmaktadır.
- Yüz tanıma veri tabanları oluşturmak amacıyla, sosyal medya hesaplarından veya güvenlik kamerası kayıtlarından insanların yüz görüntülerinin alınması yasaklanmaktadır.
- İnsan davranışlarını manipüle etmeye yönelik sistemler yasaklanmaktadır.
- İnsanları; din, ırk, siyasi görüş gibi özellikler üzerinden sınıflandıran sistemler yasaklanmaktadır.
- Yapay zeka sistemleri; bir metnin, görüntünün veya sesin yapay zeka ile üretilmiş olduğunu daha net bir şekilde belirtmek ve etiketlemek zorunda olacaktır.
- Yapay zeka ile üretilmiş metin, görüntü yada ses gibi çıktıların, telif yasalarına uygun olması ve mevcut çalışmaların telif haklarını ihlal etmemesi gerekecektir.
- Düzenleme ile getirilen kuralları ihlal eden şirketler hakkında, toplam cirolarının %7’sine varan para cezaları verilecektir.
- Düzenlemenin, Mayıs 2024 tarihinden itibaren iki yıl içerisinde, aşamalı olarak tüm AB genelinde yürürlüğe girmesi öngörülmektedir.
Özellikle, “deepfake” olarak tanımlanan yapay görüntü ve seslerin, internet ortamında ve medyada gerçekmiş gibi paylaşılarak, insanların şeref, haysiyet ve özel hayatlarına zarar verilmesinin önüne geçecek tedbirler getirmesi bakımından, yasal düzenlemeye olumlu bakıyoruz. Bununla birlikte, “sosyal puanlama” ve “biyometrik kategorizasyon” gibi insan hak ve özgürlüklerine aykırı uygulamaların engellenmesi bakımından da isabetli bir düzenleme olduğunu düşünüyoruz. Yapay zeka alanındaki ilk kapsamlı yasal düzenleme olması nedeniyle, AB Yapay Zeka Yasası önemli bir örnek oluşturacaktır.
